CO TO JEST ORKISZ

Orkisz jest starożytną odmianą pszenicy, znany również jako pszenica orkiszowa. Orkisz był uprawiany w Europie już w czasach starożytnych, a jego popularność spadła w XIX wieku, gdy na rzecz wydajniejszych odmian pszenicy zaczęto preferować inne zboża. W ostatnich latach nastąpił jednak renesans orkiszu, związany z rosnącym zainteresowaniem zdrową żywnością oraz dietami opartymi na pełnoziarnistych produktach. Właściwościami orkiszu można cieszyć się na wiele sposobów, ponieważ orkisz jest dostępny w różnych formach, tj. mąka orkiszowa, kasza orkiszowa, habermus, makaron orkiszowy, czy chleb orkiszowy. 

 

STARODAWNA ODMIANA ORKISZU

Czy można jeszcze znaleźć pradawny orkisz? 

Tak, ale nie każdy dostępny orkisz jest tym najbardziej wartościowym. Pradawny orkisz różni się od współczesnych odmian pszenicy pod względem genetycznym, strukturalnym i odżywczym. Dzisiejszy orkisz różni się od starożytnych odmian przede wszystkim na skutek wielowiekowej selekcji i hodowli, które miały na celu zwiększenie plonów, odporności na choroby oraz dostosowanie upraw do współczesnych potrzeb rolnictwa. Starodawne odmiany orkiszu posiadają bogatszy skład odżywczy, w tym wyższą zawartość białka, błonnika i mikroskładników odżywczych. Pradawna odmiana orkiszu ma bardziej intensywny, orzechowy smak i charakterystyczną teksturę, co jest wynikiem zarówno ich składu, jak i tradycyjnych metod uprawy. Współczesne odmiany orkiszu są uprawiane przy użyciu nowoczesnych metod rolniczych, które mogą obejmować stosowanie środków ochrony roślin i nawozów sztucznych.

Dla osób poszukujących orkiszu jak najbardziej zbliżonego do oryginalnych odmian, dostępne są specjalne produkty z oznaczeniami takimi jak "starodawny" lub "tradycyjny orkisz". Jest to m.in. niemiecka marka Geisingen. 

 

DIETA ORKISZOWA 

Ten rodzaj diety wywodzi się z zaleceń świętej Hildegardy z Bingen. Św. Hildegarda, benedyktyńska mniszka, mistyczka i uzdrowicielka z XII wieku, często polecała orkisz w swoich pismach jako wyjątkowo zdrowe zboże. Według jej wskazówek, orkisz ma wiele cennych właściwości zdrowotnych, które czynią go wartościowym elementem diety. Święta Hildegarda podkreślała również znaczenie spożywania orkiszu w ramach zrównoważonej i umiarkowanej diety, dostosowanej do indywidualnych potrzeb zdrowotnych.

„Jest najlepszym ze wszystkich zbóż. 

Ogrzewa, odżywia, wzmacnia i jest łagodniejszy od innych ziaren. 

Daje człowiekowi mocne mięśnie i zdrową krew, szczęśliwy umysł i pogodną duszę.” 

- Święta Hildegarda z Bingen

Dla kogo jest dieta orkiszowa? Orkisz to zboże, które przyniesie korzyści każdemu, mogą go z powodzeniem stosować:

Osoby dbające o zdrowie:: Dieta orkiszowa, oparta na pełnowartościowych, nieprzetworzonych produktach, jest bogata w błonnik, witaminy, minerały i zdrowe tłuszcze. Może wspierać ogólną kondycję organizmu, poprawiać zdrowie, oraz przyczyniać się do lepszego samopoczucia.

Osoby z wrażliwym układem pokarmowym: Orkisz jest często uważany za łagodniejszy dla układu pokarmowego niż inne odmiany pszenicy, co może być korzystne dla osób z wrażliwym żołądkiem lub problemami trawiennymi.

Osoby na diecie redukcyjnej: Ze względu na wysoką zawartość błonnika, produkty z orkiszu mogą wspierać uczucie sytości, co jest pomocne w kontrolowaniu masy ciała.

Sportowcy i osoby aktywne fizycznie: Orkisz, będąc dobrym źródłem węglowodanów, białka i minerałów, takich jak magnez i żelazo, może wspierać regenerację i wydolność fizyczną.

Osoby poszukujące alternatyw dla pszenicy: Dla osób, które nie mają celiakii, ale chcą uniknąć współczesnych odmian pszenicy z różnych powodów, orkisz może stanowić cenną alternatywę, oferując inne profil smakowy i właściwości odżywcze.

 

CZY ORKISZ ZAWIERA GLUTEN?

Ziarno orkiszu nie jest pozbawione glutenu ale jest to mniej alergizująca forma tego białka. Dlatego osoby z wrażliwym układem pokarmowym mogą stosować go jako zamiennik pszenicy. Należy jednak zwrócić uwagę na odmianę orkiszu. Do najmniej alergizujących odmian zalicza się: Frankenkorn , Oberkulmer Rotkorn.

Zdarza się wiele przypadków, że osoby z chorobą trzewną z powodzeniem wprowadzają stopniowo tą pradawną, łatwostrawną odmianę orkiszu i cieszą się jego właściwościami.

Szczególnie polecany osobom z nietolerancją pszenicy i wrażliwym układem pokarmowym jest typ mąki 405: 

WŁAŚCIWOŚCI ORKISZU

Orkisz jest bogaty w białko, błonnik, witaminy, jest szczególnie dobrym źródłem witamin z grupy B, oraz składników mineralnych takich jak żelazo, magnez, cynk i mangan. Zawiera także nienasycone kwasy tłuszczowe. Orkisz jest m.ni. źródłem tryptofanu, który jest ważnym prekursorem serotoniny, neuroprzekaźnika regulującego nastrój, sen oraz inne funkcje biologiczne.

Poza wartościami odżywczymi, orkisz ma właściwości prozdrowotne.

• Wzmacnia organizm - orkisz działa wzmacniająco na ciało, dodaje energii i witalności, co jest szczególnie cenne w okresach osłabienia lub rekonwalescencji.
• Działanie przeciwzapalne - orkisz zawiera substancje o właściwościach przeciwzapalnych, co może pomóc w łagodzeniu stanów zapalnych w organizmie, a także poprawie odporności.
• Wspiera układu krążenia - ze względu na obecność błonnika i innych cennych składników odżywczych, orkisz może przyczynić się do poprawy zdrowia serca, pomagając w regulacji poziomu cholesterolu i cukru we krwi.
• Dobry na trawienie - orkisz, dzięki błonnikowi wspiera prawidłową florę jelitową, a przy tym jest zbożem lekkostrawnym, dzięki czemu jest odpowiedni nawet dla osób z wrażliwym układem pokarmowym.
• Poprawia nastrój - cenne składniki, m.in. witaminy z grupy B, cynk i tryptofan wspierają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. 

Orkisz jako jedyne zboże jest źródłem cennego rodanidu, zwanego naturalnym antybiotykiem. Rodanid stymuluje układ odpornościowy i wykazuje działanie przeciwnowotworowe. Jego spożycie przyniesie korzyści każdemu, a w szczególności chorym na cukrzycę, osobom ze schorzeniami sercowo-naczyniowymi, alergikom, a także chorym na raka, AIDS, czy osobom zmagającym się z depresją lub nerwicą.

WARTOŚCI ODŻYWCZE

 

ZASTOSOWANIE ORKISZU

Mąka orkiszowa jest dostępna w kilku odmianach, różniących się stopniem przemiału oraz zastosowaniem w kuchni. Oto najczęściej spotykane rodzaje mąki orkiszowej oraz ich typowe zastosowania

Mąki białe, najdrobniejszego przemiału, typ 405 - do biszkoptów
Mąki białe, średniego przemiału, typ 605 - mąka uniwersalna
Mąki białe, grubego przemiału, typ 1050 - do bułek, chlebów
Mąki ciemne, grubego przemiału, pełnoziarniste, typ 1500, 2000 - do wypieku chleba

Im "grubszy" przemiał, tym więcej zachowanych wartości odżywczych w ziarnie.

Jednak “grubo zmielona” łuska ziarna może być ciężkostrawna, dlatego dla małych dzieci, osób starszych, czy osób z wrażliwym układem pokarmowym, nietolerancjami trawiennymi i alergiami, polecane są mąki jasne, które są delikatne dla żołądka i jelit.

 

 

 

Naleśniki orkiszowe:

 

 

 

Sprawdź również: